5 რჩევა იმისთვის რომ ხელი შეუწყოთ ბავშვს კითხვის სწავლაში

კითხვის სწავლა არ იწყება მაშინ, როცა ბავშვი პირველად ცდილობს წიგნში ამოკითხული ასოებით სიტყვის გარჩევას.

არა მხოლოდ სიცოცხლის პირველ კვირებში, არამედ მუცლად ყოფნის პერიოდშიც კი, ბავშვები იღებენ და ამუშავებენ ყველა სახის ბგერას, რომელიც ესმით. ისინი ეჩვევიან ტონებს, ენობრივ მოდელებს და იწყებენ უფროსების უკვე ნაცნობი ხმების გარჩევას. ხმების, ტონების, სიტყვების და წინადადებების აღქმა და ანალიზი მნიშვნელოვანი უნარია, რომელიც შემდგომში ბავშვს კითხვის სწავლის პროცესში ეხმარება.

სამ წლამდე ასაკის ბავშვებში ადრეული კითხვის უნარი ყოველდღიურობაში გამომუშავდება. მისი განვითარება იწყება არა მხოლოდ წიგნის გვერდებიდან, არამედ მაშინაც, როცა ბავშვი ჩართულია მოსმენასთან, კომუნიკაციასა და მეტყველებასთან დაკავშირებულ აქტივობებში.

სამ წლამდე ასაკში, ენობრივი და საკომუნიკაციო უნარების განვითარებისა და ლექსიკის გამდიდრების პარალელურად, ისინი სწავლობენ სურათების, სიტყვებისა და ცალკეული ბგერების გამოყენებას, რითმის შეგრძნებას, სიმღერას, თხრობას და უკვე მოსმენილი ისტორიის თავისებურად მოყოლას. ეს აქტივობები კი მათ, თავის მხრივ, წიგნის გვერდებზე მოცემულ სურათებში, სიტყვებსა და წინადადებებში ორიენტირებას უადვილებთ.

ქვემოთ ექსპერტების იმ 5 რჩევას გაგიზიარებთ, რომელთა დახმარებითაც შეძლებთ, სამი წლის ასაკამდე პატარებს ადრეული კითხვის სწავლის ეტაპის გავლა გაუმარტივოთ.

1. შექმენით “საჭორაო” გარემო
დაეხმარეთ ბავშვს, ილაპარაკოს ბევრი. კვლევების მიხედვით, პატარებთან ლაპარაკი ხელს უწყობს მათი ლექსიკის გამდიდრებას, რადგან საუბარი, რომელიც ბავშვს მხოლოდ ყურმოკვრით ესმის, ამისთვის საკმარისი არ არის. ამიტომ ხშირად ჩაერთეთ მასთან საუბარში და კითხვა-პასუხის რეჟიმში გამოჰკითხეთ, რა გადახდა თავს დღის განმავლობაში — იქნება ეს ჩაცმისას, თამაშისას, საფენების გამოცვლისას ან, თუნდაც, პარკში გასეირნებისას. ეს მათ დაეხმარება, ერთმანეთთან დააკავშირონ, შეამჩნიონ და გაიაზრონ გარე სამყაროსგან მიღებული ხმები და გამოსახულებები — რაც ადრეული კითხვითი უნარების გამომუშავებისთვის მნიშვნელოვანი ფაქტორია.

2. გაერთეთ რითმისა და მუსიკის შექმნით
ითამაშეთ ბევრი რითმული თამაში და იმღერეთ საბავშვო სიმღერები. გამეორება და გარითმვა ბავშვებს ახალი სიტყვების დამახსოვრებაში ეხმარება. საბავშვო ლექსებში გამოყენებული ალიტერაცია და ასონანსი ბავშვებს ყურადღებას სიტყვებში შემავალ ცალკეულ ბგერებსა და მარცვლებზე ამახვილებინებს.

3. გაუზიარეთ სურათები
სამი წლის ასაკამდე ბავშვებთან ღირებული საზიარო გამოცდილებათა შესაქმნელად, გამოიყენეთ ნაცნობი ადგილების, საგნების და ადამიანების სურათები, ნახატები და ფოტოები. ამაში ილუსტრირებული წიგნები და საბავშვო მობილური აპლიკაციები დაგეხმარებათ; ასე შეძლებთ, ხელი შეუწყოთ ბავშვს, კავშირი დაამყაროს მშობლიურ კულტურასა და საახლობლო წრესთან. ასევე ეცადეთ, მაქსიმალურად გაამახვილებინოთ ყურადღება სურათის ნებისმიერ პატარა დეტალზე.

“ილუსტრაციებით კითხვა” და გამოსახულებებისთვის თვალის მიყოლა იმაზე მეტადაა დაკავშირებული კითხვის სწავლასთან, ვიდრე წარმოგვიდგენია. ამგვარად ბავშვი ეჩვევა კავშირების გაბმას, თხრობის თანმიმდევრობის აღქმას და შინაარსის გაგებას. მცირე ასაკის ბავშვებსაც კი შეუძლიათ ვიზუალური ტექსტების ინტერპრეტირება და მათში დეტალების აღმოჩენა.

4. მიაქცევინეთ ყურადღება გარშემო არსებული წარწერებისთვის
გამოიყენეთ თქვენივე გარემო იმისათვის, რომ დაანახოთ წარწერები, მაგალითად, სახლში, საბავშვო ბაღში ან ქუჩაში. ეს შეიძლება იყოს თუნდაც რძის ბოთლზე დატანებული სიტყვები, ლოგოები და ნიშნები. ასეთი სავარჯიშოები სამ წლამდე ასაკის პატარებს ეხმარება, გარემოსგან მიღებული ინფორმაციიდან მნიშვნელობის მქონე ასოები, ხმები და სურათები გამოაცალკეონ.

5. ხელმისაწვდომი გახადეთ წიგნები
წიგნების ერთად კითხვა, ზღაპრების საღამოს მოწყობა და ამბების თხრობა სამ წლამდე ასაკის ბავშვებს სოციალური კავშირებისა და ურთიერთობების დამყარებაში ეხმარება. როდესაც უფროსები პატარებს აქეზებენ, შეისწავლონ სურათები, ყურადღება გაამახვილონ წარწერებზე, ისაუბრონ პერსონაჟებზე ან ისტორიის მიმდინარეობაზე, ბავშვების გონებაში სიუჟეტი ცოცხლდება, რაც მათ აღაფრთოვანებს და ინტერესს უღვივებს.

შეარჩიეთ განსხვავებული სახის წიგნები – ნაჭრის, სენსორული, ილუსტრირებული წიგნები ან სპეციალური აპლიკაციები. ამის შემდეგ კი დარწმუნდით, რომ პატარას მათზე დამოუკიდებელი წვდომის საშუალება აქვს, რათა მან თავად შეძლოს წიგნების ან აპების არჩევა და გვერდების გადაშლა ან გადასქროლვა.

თოჯინები და როლური თამაშიც არაჩვეულებრივი საშუალებაა წიგნებში თუ სურათებში ამოკითხული ამბების გასაცოცხლებლად. ამგვარი წარმოსახვითი თამაშის საშუალებით ბავშვებს ისტორიების ახლებურად გადათამაშება შეუძლიათ. სამ წლამდე ასაკის ბავშვებს სჭირდებათ, რომ საკუთარ გამოცდილებასთან დააკავშირონ ყოველი ახალი ინფორმაცია — იქნება ეს სურათები, ბგერები თუ სიტყვები. ამიტომ დარწმუნდით, რომ ამბების გასაცოცხლებლად გამოყენებული ნივთები თუ პერსონაჟები მის გარემოსა და ყოველდღიურ ცხოვრებასთანაა გადაჯაჭვული.